Deel 2 over Trapunto: ik ga nu zelf een Trapunto motief maken. Denk er wel aan dat Trapunto via de borduurmachine heel anders is dan trapunto via quilten! Het is niet te vergelijken, maar heeft z’n eigen charme. Mijn projectje wordt in goudkleuren uitgevoerd (vanwege het jubileum/125 jarig bestaan van BERNINA).

Om te oefenen kun je een bestaand Trapunto motief uit de Borduurbibliotheek gebruiken. Je maakt daar oa. gebruik van de Trapunto omtrekken.

Om Trapunto omtrekken te kunnen gebruiken, ga je hiervoor naar ‘Bewerken’ in de linker kolom/balk en klik op ‘Maak trapunto omtrekken’. Bij deze optie staat: gebruik samen met een verhoogde Satijnsteek, om een verhoogde steek te maken om zodoende een gequilt effect te creëren). Om deze mogelijkheid te activeren, moet je borduurmotief wel in z’n geheel (of gedeeltelijk als je dat wilt) geselecteerd zijn. Staat deze optie in het grijs? Dan heb je geen motief geselecteerd en kun je niet met dit effect aan de slag. Bij mij was dat het geval vanwege het feit dat ik nog geen motief op mijn werkblad had gezet. Kijk maar op de foto, bij de pijl.

De Trapunto Outlines optie wordt exclusief gebruikt met de Verhoogde Satijnsteek, om zo een gequilt uiterlijk te maken. Als deze optie is geactiveerd, gaat deze optie altijd naar de ‘volgende’ ongebruikte kleur, om zo de machine te forceren te stoppen voordat de Trapunto Outlines te maken. Dit geeft je de mogelijkheid om het gebied van het borduurmotief te bedekken met stof.

Hiervoor haal ik het borduurmotief ‘Trapunto_QuiltART.80’ op uit de borduurbibliotheek. Dit is een kant-en-klaar Trapunto motief, waar je mee kunt oefenen.

Het motief heb ik op mijn werkblad gezet. Ik kijk op de onderste balk, waar de gegevens over breedte (99.3) en hoogte (98.8) staan, en zie rechts daarvan dat dit motief nu uit 17.614 steken bestaat. Maar ik zie nog wat: er staat daarnaast nog ‘F7 – Geweven medium gewicht’. Er wordt dus al rekening gehouden met dikker materiaal om op te werken (wat bij quilten/trapunto meestal het geval is)

Als ik het motief selecteer, en bij de linker kolom via ‘Bewerken’ ga naar ‘Maak Trapunto omtrekken’, dan is die optie nu wél geactiveerd.

Na het klikken op de genoemde optie, verschijnt een menu ‘Maak Trapunto Omtrekken’. Daarin staat het volgende:

De kleur: klik op het pijltje rechts van deze optie en je krijgt een lijst met kleuren te zien. Kies een kleur, deze wordt op je werkblad gebruikt om je de omtreklijn duidelijk te laten zien. Probeer welke kleur voor jou het beste uitkomt.

Compensatie: staat standaard op 0.50mm. Dat betekent dat de Trapunto Outline vlaklangs het te borduren motief gemaakt wordt. Zet je dit op bv. 2.00mm, dan gaat deze outline meer naar buiten staan, en wordt deze op wat afstand van het Trapunto motief gezet. Om uit te proberen, heb ik dat even gedaan, waarbij ik deze extra lijnen rood gekleurd heb, om het goed te kunnen laten zien. Hierbij zie je overigens ook dat de lijnen op bepaalde punten over elkaar heen gaan lopen: de vraag is of je dat wilt.

Omlijning type: hokje voor ‘Enkelvoudig’ staat standaard aangeklikt. Je kunt ook op ‘Drievoudig’ klikken. Bij het kijken via ‘Steek-speler’ kon ik niet goed zien wat er nu precies veranderde: er wordt nog steeds één lijn om alles heengezet, maar je zou met het daadwerkelijk borduren moeten uitproberen hoe alles er uit komt te zien.

Maar ook zie je een tekst bij ‘i‘: ‘Een ongebruikte kleur wordt automatisch geselecteerd zodat de machine stopt voordat er wordt begonnen met de trapunto omtrekken. Dit maakt de plaatsing van de begeleidende stof mogelijk. Als er al trapunto-omlijningen in dit ontwerp worden gebruikt, selecteer dan dezelfde kleur en voeg ze samen, zodat de machine slechts een keer stopt.’

In de eerste instantie laat ik dit zo standaard, en klik ik op ‘ok’, om te kijken wat er gebeurt. Ik zie niet veel aan het motief, maar wel weer op de onderste balk: daar staan nu andere gegevens: X= 3.4, Y= -6.1, L= 7.0, H= -61. Het stekenaantal is verhoogd naar 24.616 steken.

Als ik via ‘Steek-speler’ het borduurwerk laat uitwerken, dan zie ik dat er eerst met wit (het borduurmotief zelf) wordt gewerkt. Het borduurmotief zelf is al een ‘Raised Satin’ motief – een motief gemaakt met de verhoogde satijnsteek. Dat betekent dat hier weer laag voor laag opgebouwd wordt qua borduurwerk zelf, voordat de outlines gemaakt gaan worden. Op de afbeelding zie je dat de basislijnen/verstevigingslijnen gemaakt worden, en dan van binnenuit naar buiten het aantal lagen dat standaard ingesteld staat, of die je zelf hebt aangegeven.

Pas als een object van het motief klaar is, volledig bedekt met de verhoogde satijnsteek, wordt het volgende object geborduurd.

Als het hele motief van verhoogde satijnsteken is gemaakt, worden de Trapunto Outines gezet. Als alles goed gaat, zal de machine hiervoor stoppen, om je de gelegenheid te geven het motief te bedekken met een stof, waarna de outline steken gemaakt worden, en de stof rondom het motief trekt. Je krijgt dan het Trapunto effect, alsof je luchtige vulling onder de stof gemaakt hebt. De afbeelding hierboven laat het motief zien, waarbij ik ‘Toon kunstzinnige weergave’ hebt uitgeschakeld, om zo de begin- en eindpunten van de steken per object te kunnen zien. Eén of meerdere stekenrijen worden er gemaakt, net wat je ingesteld hebt.

Laat ik dit eens uitproberen op mijn BERNINA 770QE. Eerste even een afdrukvoorbeeld gemaakt, waarbij ik kan zien dat dit motief in de Medium hoop past, en dat ik in feite drie kleuren garens nodig heb: 1e = voor Trapunto, verhoogd borduurmotief, 2e is voor eerste Trapunto omlijning, 3e is voor tweede Trapunto omlijning (met afstekende kleur garen!?). Veder kan ik meer gegevens bekijken, oa. dat het borduren van dit motief best veel tijd kost. Aangegeven wordt dat het meer dan een uur zal duren, maar ik zet mijn machine nooit op hoge snelheid, dus zal het bij mijn werk nog langer duren. Beter iets langzamer dat het goed gaat, dan te snel.

Wat heb je daarvoor nodig?
1) Sandwich om in te spannen: ecru stof onder, 100% bamboe tussenvulling en batik print als bovenstof
2) Lijmspray voor borduren
3) Een doorzichtige Organza stof, geel ivm. kleur batik
4) Machinegaren, boven en onder in dezelfde kleuren – voor bovengaren heb ik Sulky Rayon wt40 in een gele kleur gekozen, voor ondergaren DecoBob/Wonderfil in bijpassende tint. Bij het standaard Trapunto motief staat dit garen als WIT aangegeven, maar ik neem een mooie kleur geel, dat past bij mijn stoffen. LET OP: zorg voor voldoende garen want deze techniek verbruikt veel!
5) Optioneel: fotolijstje

Motief op de borduurmachine gezet via USBstick, borduurmodule ingesteld, eerste materialen ingespannen. Daarvoor gebruik ik een sandwich, gemaakt van drie lagen, omdat ik dit direct als basis wil gebruiken.

Via mijn beeldscherm zie ik het opgehaalde Trapunto motief staan, met alle gegevens.

Op de ingespannen materialen maak ik het Trapunto borduurmotief: zelfs in het begin kun je al zien hoe mooi het verhoogde borduurwerk er uit komt te zien.

Als alles klaar is, stopt de machine voordat de Trapunto Outlines gemaakt worden. Het borduren zelf gaat een tijdje duren, omdat de machine bij grote overspanningen lange steken moet maken van de ene kant naar de andere, en dat gebeurt automatisch op hele lage snelheid. Maar ik neem de tijd, wat ook wel zal moeten, want mijn machine gaf aan dat het een aantal uren duurt.

Ik haal na het borduren van het basismotief de ring van de machine af, maar laat alles er wel in zitten.

Ik neem de Lijmspray, spuit een klein beetje op de bovenkant en zet daar de Organza stof tegenaan. Die moet heel glad liggen, en niet verschuiven tijdens het maken van de Trapunto Outlines.

De borduurring gaat weer op de machine, en ik laat nu de Trapunto Outlines maken met de Organza als bovenstof. Zo worden om alle objecten van het borduurmotief gemaakt.

Zodra het motief klaar is, heb ik alles van de machine afgehaald en de materialen uit de ring gehaald. Het motief ziet er geweldig uit: door de Organza bovenkant is de batik stof eronder wat vervaagd. Het Organza geeft alles een zacht maar feestelijke glans.

Sandwich met borduurmotief zodanig afgeknipt nav. kartonnetje aan de binnenkant van het fotolijstje, dat het er precies in past. Het glas dat er voor zat heb ik weggelaten: het borduurwerk en ook de Hotfix steentjes hebben een hoogte/dikte, die uit moet komen, en niet platgedrukt moet worden door glas.

Nog even wat Hotfix steentjes er opgezet (ik kan het niet laten…) en alles glinstert je tegemoet. Het kussen met de Trapunto roos van de vorige les en het Trapunto motief van deze les in een lijstje, bij elkaar. Mooi toch?

TIP: je kunt ook ipv. een sandwich 2 lagen wateruitwasbare stabilizer inspannen en daarop borduren: maar kijk uit – deze moet van stevige kwaliteit zijn, om te voorkomen dat alle naaldpuncties gaatjes in de versteviging maken. Je kunt dan aan de onderkant én aan de bovenkant Organza of een andere doorzichtige stof via de lijmspray opplakken, als het grote Trapunto motief gemaakt is, en dan pas de laatste steken laten maken.

Tot de volgende les over V8/machineborduren!

Borduurgroeten
Sylvia Kaptein
Sylvia’s Art Quilts Studio