Een aantal gebruik(st)ers van V8 hebben de vraag gesteld, of ik wat meer wilde uitleggen betreft ‘Underlays’: de onderlagen van borduurmotieven. Bij Engelse beschrijvingen wordt gesproken van ‘Stabilizing’ met deze onderlagen = verstevigen. Hierdoor ontstaat vaak de verwarring dat het om ‘verstevigingen’ gaat, stabilizers, maar dat zijn materialen die in een borduurring gespannen worden: dat is iets anders dan de eerste gemaakte stekenlaag/stekenlagen van je borduurmotief.Waarom zijn deze verstevigingslagen nodig?
1) Ze zorgen ervoor dat de materialen die in een borduurring gespannen/zwevend zijn, op elkaar gezet worden, voordat het daadwerkelijke borduurwerk gemaakt wordt – een niet te onderschatten functie.
2) Ze helpen bij het verminderen van het ‘meegeven’, oftewel rekken en strekken van de stof, en voorkomen zoveel mogelijk dat de stof gaat lubberen/bobbelen na het maken van het borduurmotief (al zorgen het op de juiste manier inspannen van de juiste materialen en stabilizers hier ook voor)
3) Ze verhogen de kwaliteit van het stekenpatroon dat uiteindelijk te zien is. Eén of meerdere lagen – vaak in tegengestelde richtingen gemaakt – zorgen ervoor dat de gebruikte stof/materialen die in de ring gespannen worden niet of minder gaan trekken.
4) Ze helpen bij het verminderen van het aantal steken van de bovenlaag van een motief: zonder deze verstevigingslagen zou je het stekenaantal flink moeten wijzigen en/of verhogen.
5) Ze voorkomen dat de steken in de stof zullen ‘verdwijnen’.
6) Ze voorkomen dat de kleur van de stof/het gebruikte materiaal waar een motief op komt niet meer te zien is: het gaat per slot van rekening om de uitstraling van het borduurmotief op die plek.
7)Ze geven bij bepaalde borduurmotieven een ‘loft’, oftewel een verhoging, een reliëf (Trapunto), als er meerdere lagen steken onder de uiteindelijke/zichtbare borduursteken gemaakt worden.

Als er geen enkele of dubbele verstevigingslaag aanwezig is/zijn, kan de stof door het borduurwerk heen schijnen (alleen bij tere stoffen bij bv. bruidskleding en feestkleding zou je kunnen kiezen om GEEN verstevigingslaag te gebruiken, omdat dan DIE laag of lagen juist door kunnen schijnen). Je zou dan geneigd zijn om de steekdichtheid te verhogen (dus meer steken bij elkaar maken), maar dat verhoogt niet altijd de kwaliteit van het uiteindelijke borduurwerk. Beter is het om een goede onderlaag of twee toe te voegen.

In de eerste plaats is het belangrijk om de juiste stofsoort te selecteren, voordat je iets gaat doen met je ontwerp. Als je bv. op Fleece stoffen werkt, is het beter om de standaard instellingen bij V8 te wijzigen. Over het werken met stoffen om op te borduren kun je terugkijken naar les 55 van 3 maart jl.

Daar kon je zien dat ik voor Fleece stoffen een nieuwe soort stof heb aangemaakt met alle eigenschappen die nodig zijn (ontwerp via de menu balk, klikken op ‘Stof’, dan het vakje ‘Stof toepassen’ aanklikken en bij de stofsoort op het pijltje rechts klikken om de juiste stofsoort te kiezen).

Of je klikt op ‘Instellingen’ via de menu balk, klikt dan op ‘Beheer Stoffen’, en maakt daar een stof aan of wijzigt de instellingen). Pas als je de stof geselecteerd hebt, kun je een onderlaag gaan maken.

Een onderlaag/verstevigingslaag maken of bewerken kun je doen door op het icoontje ‘Effecten’ bij de Algemene Taakbalk te klikken, waarna een menu ‘Effecten’ tevoorschijn komt.
Of je klikt bij de Menubalk op ‘Instellingen’, en klikt dan op hetzelfde icoontje ‘Effecten’ (er zijn vaak meerdere mogelijkheden om een functie op te halen). Bij het menu dat geopend wordt, moet het tabblad ‘Verstevigingslaag’ geactiveerd zijn, en het is natuurlijk ‘handig’ als je al een ontwerp op je werkblad hebt staan, ook al kun je vantevoren de verstevigingslagen al instellen.

Klik maar eens op het icoontje ‘Effecten’ via één van beide mogelijkheden die ik hierboven genoemd heb, zonder dat je een borduurmotief op je werkblad hebt staan. Je ziet dat er niets ingevuld is bij ‘Verstevigingslaag’. Klik dan op het hokje voor de bovenste ‘Verstevigingslaag’ en de mogelijkheid om voor bepaalde steken te kiezen en de lengte ed. in te stellen wordt geactiveerd.

Je kunt nu zelf kiezen welke instellingen je wilt doen: kiezen voor type verstevigingslaag zoals Dubbele Zigzag, Gecentreerde Steek (Center Walk), Rond de Rand (Edge Walk), Stiksteek (Step) en Zigzag.

Je kunt de steeklengte aanpassen in mm, de steekspatiëring in mm, en de ruimte vanaf de rand (Breed, Middelgroot of Normaal).

Ook kun je het vakje voor de 2e (onderste) verstevigingslaag aanvinken, waarna je ook deze kunt bewerken. Bij beide verstevigingslagen vind je dezelfde opties voor instellingen. Je kiest voor een 2e verstevigingslaag voor extra stabiliteit van je borduurmotief.

Zodra je de instellingen gewijzigd hebt, klik je op ‘Toepassen’, om te zien welk effect het heeft, en daarna op OK.

Heb je wel al een figuur gemaakt (even een ovaal op het werkblad gezet), dan kun je voor de Underlay(s) ook kijken bij het icoontje ‘Auto Underlay’, die je onderaan op Effect Taakbalk kunt vinden.
Na het maken van een figuur is deze functie meestal geactiveerd (gele achtergrond), waardoor V8 automatisch de verstevigingslaag maakt (1 over het algemeen). Door met je rechter muisknop op dit icoontje te klikken, krijg je de gegevens over de verstevigingslaag via het menu ‘Effecten’ in beeld, en kun je alles aanpassen.

Klik je nog een keer op het icoontje voor de Auto Underlay, dan schakel je hem uit (de-activeren), en zie je – als je met je rechter muisknop op het icoontje klikt, geen gegevens bij de onderlaag staan, want die heb je daarmee juist uitgeschakeld.

Je kunt overigens alle types onderlagen combineren, door een tweede onderlaag te kiezen:

Soms is dat nodig als je bv. niet alleen het binnenste vlak wilt verstevigen, maar ook de buitenrand.

Bij een ander motief kan het zijn dat je alleen het midden en de randen wilt verstevigen: op de afbeelding hierboven zie je horizontaal/in het midden van het motief een Gecentreerde versteviging en op de zijkanten/langs de randen Rondom de rand. Deze manier van verstevigen wordt gebruikt om smalle randen van steken van een object te stabiliseren: 2 – 3 mm brede stekenranden worden zo mooier geborduurd. De instellingen die je voor de Rondom de rand verstevigingen bewaart, hebben overigens geen effect op de cover/satijnsteken van zo’n rand.

Als je zowel de Rondom de rand verstevigingslaag en de Gecentreerde verstevigingslaag wilt gebruiken, dan moet je twee lagen instellen. Pas de steeklengte aan voor beiden, om er zeker van te zijn dat de steken van de verstevigingslagen de vorm of rondingen van objecten volgen en niet zichtbaar zijn op het uiteindelijke borduurmotief. Klik altijd eerst op ‘Toepassen’ om het effect te zien, en uiteindelijk op ‘OK’ om de instellingen vast te zetten.

Het gebruiken van een Zigzag verstevigingslaag wordt vaak toegepast om bredere randen/figuren te ondersteunen. Je kunt de Zigzag en Dubbele Zigzag gebruiken en aanpassen, maar let op: de Dubbele Zigzag werkt alleen bij Satijn outline steken of Letters/Teksten. De aanpassingen/instellingen voor de Zigzag verstevigingslagen hebben overigens geen effect op de cover/satijnsteken.

Wat overigens ook belangrijk is: de instellingen voor de marges van de verstevigingslaag. Dit is de afstand van de buitenrand van het object en de rand van de verstevigingslaag. Vergroot de afstand tussen beiden om te voorkomen dat de steken van de verstevigingslaag onder de buitenrand van het object uitkomen. Dat is een kwestie van uitproberen!

Om die marges te bepalen, klik je met de rechter muisknop op het icoontje ‘Verstevigingslaag’ bij de effect balk, en kijkt bij ‘Ruimte vanaf de rand’. Die staat vaak op ‘Normaal’,maar kan dus ook op Breed en Middelgrote gezet worden: kijk maar naar de afbeelding hierboven – bovenste is Normaal, middelste is Middelgrote, onderste is Breed.

Hoe zie je een verstevigingslaag bij een bestaand borduurmotief?

Om dat te bekijken, open ik een willekeurig bestaand borduurmotief uit de BERNINA Bibliotheek: 12440-08.ART: een leuk haasje. Ik klik bij de Transform Taakbalk op de icoontjes ‘Toon Kunstzinnige weergave’, ‘Dim’, ‘Toon omlijningen’, ‘Punten’ en ‘Verbindingen’, om ze UIT te schakelen, en houd daar dan alleen het icoontje ‘Toon steken’ over: die is als enige nog geactiveerd. Ik vergroot het beeld, door uit te zoomen, en krijg te zien hoe de steken zijn opgebouwd, en ook welke onderlaag er gemaakt is – je ziet deze als lange lijnen dwars over alle dichte lijnen lopen: de verstevigingslaag wordt dus gemaakt in tegengestelde richting van de te maken vulsteken.

Dan klik ik op het icoontje ‘Effecten’ om de instellingen te kunnen zien: Er is dus voor één verstevigingslaag gekozen, de Stiksteek, die een steeklengte heeft van 4.00mm, een steekspatiëring van 3.00mm en de ruimte vanaf de rand is ‘Normaal’. LET OP: dit borduurmotief is standaard ontwikkeld voor de lichtste stof F1 breisel licht gewicht. Het stekenaantal is 13635.

Als ik nu de stofsoort wijzig, door bij het Menu op ‘Ontwerp’ en dan op ‘Stof’ klik, en daar kies voor F8 Geweven zwaar gewicht klik op OK,

dan zie ik dat de gemaakte verstevigingslaag qua steken veel dichter op elkaar komt te liggen: dat kan ik ook zien aan het aantal te maken steken: dat is nu 14200 geworden. Zo zie je in ieder geval dat je een bestaand motief ook kunt aanpassen aan de stofdikte.

Alles wat je overigens wijzigt en gebruikt bij borduurmotieven die je vaker op dezelfde manier gaat maken, kun je bewaren in je persoonlijke Sjabloon. Dan hoef je de instellingen niet iedere keer te wijzigen.

Als je bovenstaande goed doorleest, weet je wat meer over de Underlays/Verstevigingslagen die bij machinale borduurmotieven ‘nodig’ zijn: blijft weer belangrijk om zelf uit te proberen, want niets is standaard. Ga er ook nooit van uit dat je de standaard instellingen kunt gebruiken, tenzij je een kant-en-klaar gekocht/gedownload borduurmotief gebruikt – bij zo’n motief hebben de designers/digitizers je al het denkwerk al uit handen genomen, tenzij je op een totaal andere stof gaat werken…

Volgende keer weer een ander onderwerp. Kijk je dan weer mee?

Borduurgroeten
Sylvia Kaptein
www.sylviasartquilts.nl