Tja, ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in stoffen. Het is één van mijn (vele) passies: naast quiltstoffen werk ik ook veel met verschillende soorten (kleding)stoffen: voor het maken van kleding natuurlijk, maar ook op quilts, poppen en beesten, of andere projecten. Soms weet je wel hoe je een stof kunt verwerken, maar niet altijd is dat duidelijk: ik ben geen coupeuse, maar werk intuïtief nav. een mooie print, een bijzonder effect of een zacht element. Dat betekent dat je zelf moet bekijken hoe een stof gebruikt kan worden om het beste resultaat te krijgen.

Veel experimenteren dus, niet alleen om diverse soorten stoffen aan elkaar te zetten, maar ook om bv. machinaal op te borduren of siersteken op te maken. Is een stof rekbaar? Is het geweven of van synthetisch materiaal? Is het een gecoate stof, dik, dun, enz. En hoe kan ik alles op mijn BERNINA 770QE of de BERNINA Overlock 1300MDC verwerken? Welke versteviging(en) moet ik gebruiken of kan ik het direct als bovenlaag van een sandwich plaatsen…

Naast quiltstoffen (batiks en prints), gebruik ik ook ‘andere’ stoffen om oa. quilts te maken, juist vanwege het verrassende effect. Soms hoef je een bepaalde stof helemaal niet af te werken (rafelt niet), en dat verhoogt de snelheid van het maken van bv. een cadeautje.

Omdat we bij mijn Crazy Crystals Mystery Project 2018 ook al bezig zijn met het opnaaien van ‘andere’ stoffen dan quiltstoffen, krijg ik veel vragen om eens wat meer over de door mij gebruikte stoffen te vertellen: dat doe ik graag, maar bedenk wel dat ik dit uit eigen ervaring heb uitgezocht en uitgeprobeerd.

FLEECE: ‘een gebreide en geruwde stofsoort’. Fleece is het Engelse woord voor ‘vacht’, wat aangeeft dat het uiterlijk van deze stof op een dierenvacht lijkt. Fleece is een oa. vervanger voor (zware) wollen gebreide kleding, wat veel mensen die geen dierlijke producten willen gebruiken/dragen prettiger vinden. Wol is gevoeliger voor ongedierte, wat een probleem kan zijn als het langere tijd opgeborgen wordt. Bovendien kan wol zwaar zijn, zeker als het vochtig is, terwijl Fleece licht is en blijft.

Een andere benaming voor Fleece is ‘Polar Fleece’: het duidt aan dat je te maken hebt met een ‘gesneden pool, met een ruwe achterkant. Zelf gebruik ik de ruwe kant vaak als voorkant, omdat ik dat een ‘zachter’ effect vind geven.

Ook kun je de aanduiding ‘Anti-Pilling’ Fleece tegenkomen: dit soort Fleece is extra behandeld met een speciale laag, waardoor er minder ‘pilletjes’, oftewel bolletjes van de vezels loskomen. Meestal wordt Fleece gemaakt van 100% polyethyleentereftalaat (PETP)= een thermoplastische polyester, die sterk isoleert. Dit materiaal wordt oa. ook gebruikt voor het maken van petflessen en andere verpakkingsmaterialen. Een laag-polige stof die heerlijk zacht aanvoelt.

Voordeel van het werken met dit materiaal, is dat het niet rafelt: je kunt alles knippen en met (ruime) naadtoeslag aan elkaar zetten, of zelfs vormen knippen en zonder naadtoeslag als applicaties gebruikten. Naden naar boven of naden naar beneden: het kan allebei. Een patchwork dekentje is dus snel gemaakt.

LAMÉ: Feestelijke stof, bedrukt (folie) op een rekbare (gebreide) ondergrond. Vaak van 95% polyester, 5% spandex, of 100% polyester, maar kan ook van andere materialen gemaakt zijn. NIET wasbaar, 50 gr/m2 tot 175gr/m2. Door de hoge glans gebruikt om op te vallen. De soort Lamé die ik gebruik is bedrukt: er zijn ook andere Lamé soorten van bv. lumex/nylon samenstelling. Sommige Lamé soorten die bedrukt (folie) zijn, zijn kwetsbaar: de folie bovenop is gemakkelijk af te krabben. Uitkijken met spelden dus, en ervoor zorgen dat de punt van de machinenaald geen weerhaakjes heeft. Vanwege de vele mogelijkheden is Lamé ook in reliëf te verkrijgen, of met verschillende opdrukken.

Als je bovengenoemd materiaal in een quilt verwerkt, is het oppassen geblazen: gebruik een persvoetje met een gladde zool, of til regelmatig het persvoetje op om te voorkomen dat de rekbare stof opgeduwd wordt. Meestal gebruik ik dit materiaal voor wow-effect: Kerstquilts, maar ook Crazy Quilts worden hier écht bijzonder door.

De hoge glans heeft voor mij een enorme aantrekkingskracht: je kunt een quilt er letterlijk mee oplichten. Voorheen was het alleen in goud- en zilvertinten te verkrijgen, maar tegenwoordig in allerlei kleuren. Quilten in dit materiaal laat relïef zien: kijk maar eens naar blok 2 van mijn CCMP2018 project: daar heb ik rondom een hexagon gequilt (echoquilten) waarbij de stiksteek diep in het materiaal kwam te liggen. Mede oorzaak is natuurlijk dat je op een sandwich werkt, maar het effect is er niet minder om.

LET OP: er zijn verschillende soorten Lamé in de handel. De ene soort laat zich makkelijker verwerken dan de andere, afhankelijk van kwaliteit en samenstelling. Sommige soorten zijn bedoeld om kleding van te maken, andere soorten zijn ‘feeststoffen’ voor oa. carnaval: prijs/kwaliteitverhouding is vaak toch een belangrijk gegeven – de wat duurdere soorten Lamé zijn vaker ook duurzamer en beter te verwerken. Kijk altijd naar de zelfkanten: als daar het folie snel loslaat, weet je dat je met een zeer kwetsbare Lamé te maken hebt: alles wat weerhaakjes heeft (machinenaald, spelden, je nagels etc) kan de folie ‘afschrapen’. Kijk ook of de folie goed mee rekt met de (gebreide) ondergrond: rek de stof op 45°/schuin van draad uit, laat deze terugvallen. De stof moet nu na het uitrekken in zijn oorspronkelijke vorm nog nét zo mooi zijn als daarvoor.

NAPOLI JOGGINGSTOF: Dit is een hoogwaardige Jogging, met zachte binnenkant. Ook wel bekend als Sweaterstof. Het soort waar ik veel mee werk is gemaakt van 70% Viscose, 27% Polyester, 3% Spandex, 310 gr/m2. Het gewicht van vezel/meter 2 laat je zien of het een dikkere, volle stof is, of een dunnere, lichte stof.  Joggingstof van bv. 240 gr/m2 is veel dunner, rekbaarder, en niet altijd voorzien van een zachte binnenkant. Er zijn overigens nog dikkere Napoli Joggingstoffen, bv. van 410 gr/m2. Zo zie je dat het ook belangrijk is om op andere zaken te letten dan alleen op zachtheid of soepelheid.

Van oorsprong werd Joggingstof daadwerkelijk gebruikt om Joggingpakken, broeken en shirts, dus sportkleding te maken. Maar je kunt er veel meer mee doen. Zacht van binnen, gebreid van buiten: je kunt hier hele leuke poppen en beesten, quilts en kleine projecten van maken.

Joggingstof kan wel rafelen, de Napoli Joggingstof doet dat wat minder: daar kunnen naden eventueel onafgewerkt gelaten worden. Maar afwerken met een locksteek/lockmachine is wel leuk: gebruik lockgaren in een neon kleur, of contrasterende kleur ten opzichte van de Jogging Stof, en dan de naden zichtbaar maken, oftewel lapjes binnenstebuiten aan elkaar naaien met de steken aan de voorkant. Je kunt een patchwork omslagdoek of deken maken, zonder deze te hoeven voeren. Kijk op de afbeelding hierboven maar eens hoe leuk al die kleurtjes bij elkaar staan…

PLUCHE: ‘een gesneden fluweelsoort met zeer hoge pool’, 20mm of 30mm. Het is een zacht, harig weefsel dat gebruikt wordt om poppen en beesten te maken, stoelen en kussens, kleding enz. Het lijkt op fluweel en velours, maar heeft hele lange draden. Het Nederlandse woord ‘Pluche’ komt van het Franse woord ‘Peluche’, oftewel ‘pluis’. Oorspronkelijk werd pluche gemaakt van mohair, later ook wel van zijde op een katoenen ondergrond. Tegenwoordig wordt het veel gemaakt van polyester met een gebreide ondergrond. Een rekbare stof, afhankelijk van de dichtheid en dikte van de gebreide ondergrond: de rekbaarheid is weer handig bij het maken en vullen van pluche beesten: de vorm wordt door de losse vulling ‘vastgezet’, waardoor een stevig gevuld object zijn vorm behoudt.

De zachtheid van Pluche is afhankelijk van de kwaliteit: mijn ervaring is toch wel ‘hoe duurder hoe beter’. Goedkopere Pluche klit meer, vervilt meer en voelt op den duur hard aan. Duurdere Pluche blijft zacht, ook na vaker wassen.

Bij Engelse patronen kom je de term ‘Nap’ tegen: dat is de ‘pool’, oftewel de hoogte van de haren. Pluche kun je het beste ‘met de haren mee’, in de poolrichting bewerken, zeker als je er siersteken op gaat maken. Om de poolrichting te vinden veeg je met je handen in een bepaalde richting over de haren: ligt alles mooi glad, dan heb je met de poolrichting mee gestreken. Ga je de tegengestelde kant op, dan komen de haren ‘open’ te staan; je hebt tegen de poolrichting in gestreken. Op de afbeelding hierboven zie je bovenin ‘met de poolrichting mee’, daaronder ‘tegen de poolrichting in’ en linksonder de achterkant (gebreid).

Als je een andere stof bovenop een Pluche wilt naaien, leg je de stof bovenop de plek, haalt met een stompe naald alle haren onder de bedekte plek vandaan, zodat ze rondom/langs de stof omhoog komen. Houdt de haren met je handen (of een ander hulpmiddel) weg van de stof, als je die op de Pluche vast gaat zetten – ik maak wel eens een mal van stevig vilt, waarbij ik een opening knip op een iets groter formaat dan het op te naaien stuk stof: als ik dat op het pluche leg, en de stof in de opening, kan ik met mijn handen het stevige vilt naar beneden drukken, en zo voorkomen dat de haren van de Pluche meegenaaid worden. Wel uitkijken dat je het vilt niet per ongeluk op de randjes mee naait. Laat de haren van de Pluche ‘natuurlijk’ terugvallen.

Knip je Pluche af? Strijk met je hand de haren weg van de kniprand: als je de haren langs de rand zou mee afknippen, houd je vreemde korte haren over. Beter bij de rand wegduwen, ook bij het aan elkaar naaien, om dan op de voorkant bij het in elkaar gezette deel mooie lange haren te blijven zien.
Houd eventueel een pluisroller bij de hand om alle losse haren weg te halen.

SUPERSOFT SHORTY: Kortharige plush in veel prachtige kleuren, effen en printjes = soort Nicky velours (ca. 250gram/m2), maar dan eindeloos veel zachter! Poolhoogte 1.5 mm, gewicht 320gram/m2, 150cm breed. 100% Polyester, wasbaar tot 30° in de wasmachine, maar wees voorzichtig met de wasdroger: alleen op hele lauwe temperatuur kort drogen. De achterkant van deze superzachte plush is een gebreide stof, zodat het goed te knippen is.

Deze kwaliteit is zooooo zacht, dat het uitermate geschikt is voor babyquiltjes en kinderprojecten.

Een variant is de SUPERSOFT SNUGLY, met een iets hogere/langere pol van de Shorty: poolhoogte 5mm, 400gram/m2, verkrijgbaar in 5 kleuren.

VELOURS DE PANNE: een (zeer) rekbare stof met gesneden korte geplette pool, waarbij het speciale effect in het velours er ‘crushed’ uitziet, oftewel met een ‘krinkel finish’. Dat wil zeggen dat de poolrichting alle kanten op ligt. Het effect van licht en donker is over de hele stof verdeeld. Gewicht rond 195gr/m2: lichte stof dus.

Over het algemeen van 100% polyester. Vanwege de stretch moet deze stof ‘gestabiliseerd’ worden als je er bv. siersteken op wilt zetten. Ik strijk er Heat’n Bond Lite achter, om bv. ook applicaties van dit materiaal te maken. Nooit te heet strijken, omdat het materiaal synthetisch is en bij te grote hitte kan gaan smelten.

Als je het Heat’n Bond Lite achter een stuk Velours de Panne strijkt, waarna je de stof omgekeerd op een andere stof wilt naaien, is het verstandig om er een stukje patroonpapier met naailijn bovenop te leggen, zodat de zool van het persvoetje van je naaimachine normaal over het materiaal glijdt. De lijmlaag van Heat’n Bont Lite is nl. stroef, en zou ervoor kunnen zorgen dat het voetje daarop blijft hangen. Papier scheur je naderhand eenvoudig weg. Eventueel zou je ook een voetje met speciale glij-zool kunnen uitproberen, of dat wel over het materiaal glijdt.

Werken met ‘alternatieve’ stoffen voor het maken van quilt(je)s is leuk om te doen: kijk naar de mogelijkheden en maak er iets leuks van. Vanwege de grote vraag naar kleine patchwork projecten, zal ik zeker wat meer laten zien van leuke quiltjes die ik met één of meerdere van bovenstaande stoffen verwerk; dit ook om te laten zien dat je met ‘andere’ stoffen prima quiltjes ed. kunt maken en bijzondere effecten mee kunt bereiken. Regelmatig op deze BERNINA Blog blijven kijken, dus.

Kijk je dan weer mee?

Sylvia Kaptein
Sylvia’s Art Quilts Studio