BERNINA Corporate Blog –
Elastisch garen is een van mijn favoriete hulpmiddelen om supersnel een leuk kledingstuk te maken. Van een rechte lap stof maak je in een uurtje tijd een jurk of rokje, simpelweg door de bovenkant te ‘smocken’ met een rechte steek en elastisch garen op je spoel. De laatste tijd gebruik ik het ook vaak wanneer ik een lange lap stof moet rimpelen, bijvoorbeeld voor het maken van een gerimpeld rokdeel aan een jurk. Het voordeel is dat ik dan niet met meerdere rimpeldraden hoef te werken en de stof niet precies op de juiste lengte hoef te fronsen… Ik kan de rok die gerimpeld is met elastisch garen immers gewoon tot de juiste afmeting uitrekken en de plooitjes blijven gelijkmatig verdeeld. Door de jaren heen gingen er ook weleens dingen mis, maar daar heb ik van geleerd. Daarom schrijf ik nu een berichtje met tips, zodat als jij er nog nooit mee gewerkt hebt, je het in no-time onder de knie hebt. Het is namelijk heel gemakkelijk.
1. Neem een goede kwaliteit elastisch garen
Elastisch garen is in verschillende kwaliteiten te koop. Ik neem het liefste een goed merk, zoals bijvoorbeeld Gütermann of Mettler. Een goede kwaliteit elastisch garen veert goed terug en trek je niet snel kapot. Het is verkrijgbaar in allerlei kleuren, al kom je met alleen zwart en wit ook al een heel eind.
2. Koop meer dan je denkt nodig te hebben
Op een klosje zit vaak maar 10 meter elastisch garen. Dus een stuk minder dan op een klosje ‘gewoon garen’. Tien meter is niet zo veel en voor het rimpelen van het bovenstuk van een jurk heb je waarschijnlijk meer dan 1 klosje nodig, dus koop meteen een paar klosjes.
3. Wind het spoeltje met de hand op
Je gebruikt het elastisch garen alleen op de spoel, je bovendraad is normaal garen. Het spoeltje wind je niet met je naaimachine op, maar met de hand. Je draait het elastisch garen ‘normaal’ om het spoeltje, niet strak, maar ook niet heel los. Rijg je machine gewoon in, precies zoals je altijd doet.
4. Gebruik een grotere steeklengte
Voor het ‘smocken’ of rimpelen met elastisch garen gebruik ik meestal een steeklengte van 3,5 tot 4 op mijn bernette 38. Probeer uit of dat een goede steeklengte is voor jouw machine en maak aanpassingen als dat nodig is.
5. Gebruik geschikte stof
Verschillende stoffen zullen in verschillende mate rimpelen. Een enkele laag lichte en dunne stof is het meest geschikt voor deze techniek. Naarmate een stof dikker en zwaarder is, of naarmate er meer laagjes stof gerimpeld moeten worden is smocken met elastisch garen minder geschikt. Dunne katoen, voile, satijn, double gauze, seersucker en andere lichte stoffen zijn heel geschikt.
6. Maak een proeflapje
Voordat je aan je echte kledingstuk begint, is het verstandig om even te testen of het smocken goed werkt op jouw machine. Zelf meet ik mijn proeflapje even voor en na het rimpelen. Mijn bernette 38 rimpelt in een verhouding van 2 staat tot 1. Dat houdt in dat een lapje van 30 cm stof, na het rimpelen 15 cm breed is. Persoonlijk vind ik dit perfect… niet te strak en niet te los. Het is handig om te weten hoe sterk je machine rimpelt wanneer je bijvoorbeeld de tailleband van een rok wilt smocken. Je wilt er dan voor zorgen dat de lengte na het rimpelen kleiner is dan de taille-omvang van degene waar de rok voor bedoeld is. Omdat de taille elastisch blijft en kan meerekken is het prima wanneer de gerimpelde lengte kleiner is dan de taille-omtrek. Werken met elastisch garen is geen exacte wetenschap en dat is ook niet nodig in dit geval.
7. Smock je stof voordat je het kledingstuk in elkaar zet
Rimpelen met elastisch garen is het makkelijkst wanneer je kledingstuk nog niet in elkaar zit.
8. Zet je steken goed vast
Ik hecht altijd aan en af, bij iedere rij. Soms is het elastisch garen ineens ‘op’ middenin de rij. In dat geval zorg ik dat ik na het herladen van mijn spoeltje het vorige stiksel een paar centimeter overlap en ook hecht ik natuurlijk weer aan. Zou je dat niet doen dan is de kans groot dat je elastisch garen los schiet wanneer je de stof uitrekt. Een andere methode om je steken vast te zetten is door de draden aan de achterkant aan elkaar te knopen of door ervoor te zorgen dat de uiteinden van de rijen door een ander stiksel worden gekruist.
9. Houd voldoende ruimte tussen de rijen
Nadat ik de eerste rij genaaid heb, verplaats ik mijn naald naar de meest linkse positie en houd bij het stikken van de volgende rijen een voetje breed afstand tot de vorige rij. Je kunt er ook voor kiezen om een grotere afstand tussen de rijen aan te houden. Dan is het handig om met krijt of water-oplosbare stift alvast lijnen op de stof te trekken. Je kunt eventueel ook een quiltgeleider gebruiken om een vaste afstand aan te houden.
10. Trek de stof glad tijdens het naaien
Het is belangrijk om je stof tijdens het naaien glad te trekken, zodat je niet over plooien heen naait. Zou je dat wel doen, dan zou je de stof niet meer uit kunnen rekken. Dus houd de stof met beide handen vast, trek met je ene hand voorzichtig de stof áchter de naaivoet glad en met je andere hand de stof vóór je naaivoet.
11. Te strak? …dat ligt waarschijnlijk aan je spoelhuis
Als je een paar rijen gestikt hebt en je trekt de gerimpelde stof daarna weer uit kan het zijn dat je smockwerk erg strak is. Je stof rimpelt dan te sterk en de elastiek komt bij het uitrekken erg op spanning te staan. Je hebt het gevoel dat het elastisch garen zou breken of los schieten wanneer je de stof uit zou rekken tot de oorspronkelijke grootte. Ik heb bij meerdere machines met een verticaal-hangend spoelhuis meegemaakt dat ze te sterk rimpelden. De oplossing is dan om een tweede spoelhuis aan te schaffen en het schroefje dat daarop zit iets losser te draaien…een beetje is al genoeg. Doe dat echter niet bij je ‘gewone’ spoelhuis, want dan zijn de steken niet meer goed wanneer je normaal garen gebruikt en het is lastig om het schroefje weer precies op de juiste plek terug te draaien. Koop dus liever een tweede spoelhuis dat je apart houdt voor gebruik met elastisch garen. Zet daar bijvoorbeeld met nagellak of permanente marker een stip op, zodat je de spoelhuizen later nog uit elkaar kunt houden.
12. Te los? … Kijk of je machine goed ingeregen is
Wanneer het elastisch garen niet mooi plat ligt aan de achterkant, klopt er iets niet. Dit gebeurt nog wel eens bij machines met een horizontaal-liggend spoelhuis. De oorzaak is meestal dat je elastisch garen niet goed door alle sleufjes loopt. Dus kijk even na of je de machine goed ingeregen hebt bij het spoelhuis.
13. Gebruik stoom voor maximaal effect
Door na het naaien met je strijkijzer een beetje stoom over je smockwerk te laten gaan, zul je zien dat het gerimpelde stuk nog verder krimpt. Als je dit niet doet, dan gebeurt die ‘krimp’ de eerstvolgende keer dat je het kledingstuk wast.
…en zo ziet de achterkant er dan uit…
Dat is alles! Ik hoop dat deze tips je een beetje op weg geholpen hebben en dat je nu ook af en toe elastisch garen in je kledingstukken gaat gebruiken.
Hi! Mij lukt het niet. Ik heb van alles geprobeerd; verschillende soorten stof, boventransport in en uitgeschakeld, spanning veranderd, lengte veranderd, het garen op 3 verschillende manieren op het spoelhuis gewonden, het schroefje losser gedraaid.. ik ben een beetje radeloos 😅Ik heb een pfaff expression, ligt het daaraan?
Beste Hilde, waarschijnlijk is het inderdaad het beste als je met je dealer contact opneemt waar je jouw machine hebt gekocht. Het aantal tips die Jade geeft, zijn natuurlijk voor alle machines hetzelfde, maar wat betreft instellingen moet je misschien op bepaalde zaken letten, afhankelijk van het merk en model. Veel succes en groetjes, Geertje van het BERNINA team
Wat een fijne uitleg ik ga het zeker proberen
Groetjes joke
Bedankt voor de tips. Een Syrische man uit Nederland heeft toen hij hier naar Nederland kwam een mooie katoenen/vloerachtige trui meegekregen van zijn moeder. Van deze trui van zijn de boorden uitgelubberd. Het lijkt alsof er elastiek is meegestikt en dit nu is vergaan. Ik wil dit gaan herstellen voor hem. Heb je nog een extra tip voor mij. De trui ziet er nog mooi uit alhoewel hij erg vaak is gewassen en gedragen. Dit aandenken van zijn moeder wil ik proberen een 2e leven te geven moet je maar denken. Heel erg bedankt ook namens, George. Annette.
Beste Annette, wat een mooi gebaar! Diverse tips over het naaien met elastiek, smocken, rimpelen, etc. vind je in de onderstaande links, waaronder ook een E-book over rimpeltechnieken. Mits de stof van de boord nog intakt is, kan deze wellicht met elastiekgaren worden gerimpeld. Veel succes met dit project! Groetjes van het BERNINA team
https://www.bernina.com/nl-NL/NonPublicPages-nl-NL/startpakket/Naai-informatie/Aflevering-3/BERNINA-JustSewIt-eBook-Gathering_NL.pdf
https://blog.bernina.com/nl/2020/11/leren-smocken-in-10-stappen/
https://blog.bernina.com/nl/2018/04/leer-bernina-kennen-rimpeltechnieken/
Beste
het lukt me niet om de elastiekdraad vanuit de spoel in te leggen en naar boven te halen
!
het is een eenvoudige brother machine
Beste Linda, we raden je aan om even met de winkel contact op te nemen waar je je naaimachine hebt gekocht. Vriendelijke groet, Geertje van het BERNINA team
Wat een prima uitleg. Het is me nooit gelukt en nu weet ik wat fout deed! Ik ga het nu zeker weer proberen! Bedankt!
Dat is leuk om te horen en fijn dat de uitleg en tips u motiveren om weer aan de slag te gaan. Hartelijke groeten en veel succes gewenst van het BERNINA team.
Heel mooi uitgelegd, en heel handig om prachtige kledij mee te maken. Ik heb het gemaakt zonder patroon en enkel het bovenstukje aangerimpeld dit was de wens van de kleindochter (12j.) na een lange zoektocht vond ze niet wat ze wilde, en dan ben ik maar achter mijn Bernette gesprongnen na een opfrissing van uw uitleg om te smocken die toch met mijn gedachte strookte. hartelijke dank
Ik heb het geprobeerd en het werd precies half x zo breed. Leuk om te doen. Ik wilde het echter minder strak. Hoe moet ik dat veranderen? Bovenspanning minder? Of steekgrootte kleiner/groter? Ik kan dat niets over vinden op internet.
Hallo Laurine, bedankt voor je vraag. Het antwoord wordt eigenlijk al gegeven in het blog bericht bij Tip 11. De oplossing om je smockwerk minder strak te maken, is om een tweede spoelhuis aan te schaffen en het schroefje dat daarop zit iets losser te draaien… een beetje is al genoeg. Doe dat echter niet bij je ‘gewone’ spoelhuis, want dan zijn de steken niet meer goed wanneer je normaal garen gebruikt en het is lastig om het schroefje weer precies op de juiste plek terug te draaien. Koop dus liever een tweede spoelhuis dat je apart houdt voor gebruik met elastisch garen. Zet daar bijvoorbeeld met nagellak of permanente marker een stip op, zodat je de spoelhuizen later nog uit elkaar kunt houden. Deze oplossing kun je zowel toepassen bij naaimachines met een hangend spoelhuis als naaimachines met een liggend spoelhuis. Veel succes! Vriendelijke groeten, Jade van de Luitgaarden
Goede uitleg, als leerkracht Mode zou ik het niet beter kunnen, waarvoor dank!
Het strijken na het stikken was ook voor mij nieuw, maar ik ga het alvast testen.
Groetjes en bedankt van een vlijtige oma.
Bedankt voor de duidelijke uitleg. Ik wou het allang proberen maar wist niet hoe. Ik wou wel vragen als je een patroontje hebt van een kleedje zonder smock, kunt je dit dan gewoon shocken of moet je extra waarde aantekenen. Je vindt nog weinig modellen met smock.
hopelijk op een antwoord nog eens hartelijk bedankt.
met vriendelijk groeten.
jo
Hallo Jo, door het smocken wordt de stof ongeveer de helft zo breed, afhankelijk van hoe sterk je machine rimpelt. Ik zou een patroon gebruiken dat hier rekening mee houdt en hiervoor bedoeld is. Wel kun je met elastisch garen heel gemakkelijk een shirt of jurk die te weinig vorm heeft transformeren tot een getailleerd of meer aansluitend kledingstuk. Ook kun je heel makkelijk -zonder patroon- een rok of zomerjurk maken met een gesmockte bovenkant. Neem voor de breedte dan ongeveer twee keer de taille- of borstomtrek en meet zelf de lengte die je nodig hebt (+ voeg zomen voor boven- en onderkant toe). Succes! Groetjes, Jade
Wat een fijne opfrissingslesje, zeker 20 jaar geleden dat ik dit voor het laatst heb gedaan, die tip van het stomen wist ik nog niet, top! Bedankt, Shirley J